DOSIJE BIRAČKI SPISAK: „Fantom birača“ više od 50 hiljada, sve spremno za nove izborne zloupotrebe

Iako predstavnici opozicionih partija u Crnoj Gori godinama optužuju vlast zbog neuređenog biračkog spiska, crnogorsko Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP) potrudilo se da taj problem ne riješi ni na narednim izborima koji su zakazani za kraj avgusta ove godine.

Najnoviji birački spisak, koji je MUP objelodanio prije nekoliko dana, sadrži najmanje 50 hiljada takozvanih „fantom birača“. To je pokazalo istraživanje Mreže za istraživanje organizovanog kriminala i korupcije – LUPA. Prema tvrdnjama opozicije, postojanje “fantom birača” odgovara vlasti na čelu sa Demokratskom partijom socijalista (DPS), jer joj se time otvara mogućnost za zloupotrebe koje mogu direktno da utiču na rezultat izbora i prekrajanje izborne volje građana.

Iz MUP-a je 22. juna saopšteno da na predstojećim parlamentarnim izborima ali i izborima u pet opština, koji su zakazani za 30. avgust 2020. godine pravo glasa ima tačno 541.232 građana i da je to podatak zaključen dva dana prije objave saopštenja.

Prema Zakonu o izboru odbornika i poslanika – pravo da bira i da bude biran za poslanika ima državljanin koji je navršio 18 godina života, koji je poslovno sposoban i koji ima prebivalište u Crnoj Gori najmanje dvije godine prije dana održavanja izbora.

Prema podacima Zavoda za statistiku Crne Gore u januaru 2020. godine evidentirano je da u Crnoj Gori ima ukupno 621.873 stanovnika. Od tog broja djece, koja imaju do četiri godine, ima 36.769. U zemlji ima oko 15.000 djece, koja imaju od 5 do 6 godina. Podaci Ministarstva prosvjete ( https://skolskastatistika.edu.me/ ) govore da je u Crnoj Gori u godini 2019/2020 imalo ukupno 67.166 učenika u državnim osnovnim školama. To je uzrast od 7 do 15 godina

Maloljetnika, koji imaju od 16 do 18 godina (koji takođe nemaju pravo glasa) u Crnoj Gori, prema podacima koji se mogu približno ocijeniti na osnovu statistike MONSTAT-a, ima najmanje 14.000.

To znači da upoređivanjem raspoloživih podataka Ministarstva unutrašnjih poslova, Zavoda za statistiku Crne Gore i Ministarstva prosvjete može se zaključiti da u novom biračkom spisku, koji ima ukupno 541.232 birača, ima najmanje 52.294 „fantom birača“.

Daljim istraživanjem raspoloživih podataka po gradovima došlo se do zaključka da u Crnoj Gori postoje četiri opštine koje imaju veći broj glasača od broja stanovnika. Čak 15 od ukupno 24 opštine, koje su tretirane istraživanjem, imaju na hiljade takozvanih „fantom birača“, odnosno pokazuje se anomalija da je broj punoljetnih glasača, broj đaka u osnovnim školama i djece u predškolskim ustanovama u 15 opština (gradova) veći od broja stanovnika u njima (ilustracija). Podaci koji su obrađeni u istraživanju isključuju Opštinu Golubovci. Nije isključeno i da u ostalim opštinama ima “fantom birača”, međutim usljed nedostatka adekvatnih statističkih podataka to u ovom istraživanju nije detektovano. Prema dostupnim podacima najviše “fantom birača” ima u opštinama Bijelo Polje, Rožaje, Ulcinj, Plav, Petnjica…

Iz MUP-a, do objave istraživanja, nisu odgovorili na pitanja novinara vezana za anomalije u novom biračkom spisku.

Pravni savjetnik Akcije za socijalnu pravdu (ASP) Ines Mrdović kazala je da uoči predstojećih izbora izvjesno jedino da je potpunu kontrolu nad biračkim spiskom imala isključivo vladajuća struktura, dok je velika misterija koliko je tačno fantoma u njemu.

„Procjene koje dolaze sa pojedinih političkih adresa, kao i analize iz zvaničnih statistika, govore o više desetina hiljada fantomskih birača, što dovoljno ukazuje na razmjere potencijalnih zloupotreba. Iz domaćih, ali i međunarodnih krugova, uporno se ponavlja da birački spisak treba očistiti od fantoma kako bi on bio tačan i ažuran, jer je to preduslov poštenih izbora. Međutim, vlast nikada nije iskazala spremnost da se stanje sa spiskom zaista i uredi, prosto zato što niko ne siječe granu na kojoj sjedi”, rekla je Mrdović.

Dodala je da neregularnosti u biračkom spisku, kao i brojne zloupotrebe državnih resursa, već godinama slove za glavne adute vlasti kojima ostvaruje institucionalnu i ostalu prednost u izbornim utakmicama.

„Naivno je vjerovati da će na avgustovskim izborima situacija biti drugačija. Tako da Crna Gora ulazi u još jedan izborni ciklus opterećena, pored ostalog, i hipotekom nepravilnog biračkog spiska, tako da se teško može govoriti o slobodnim i poštenim izborima koji predstoje”, kazala je Mrdović.

Predsjednik Građanske alijanse (GA) Boris Raonić kazao je da nije dobro za društvo da izbori nemaju legitimitet, jer se iz te činjenice onda crpi energija za brojne druge krize.

“Stoga je veoma bitno da partije i NVO-i koji se bave nadgledanjem izbora, a nijesu izgubli legitimitet, izvrše kontrolu biračkog spiska i kao takav bude pruhvaćen svim zaintersovanim stranama. Organ nadležan za vođenje biračkog spiska, mora argumentovano da da odgovore na ova pitanja, kako bi se otklonila svaka sumnja u postojanje fantom birača”, rekao je Raonić.

Podaci koji su, između ostalih, korišćeni za istraživanje:

procjene cg pol starost 1 januar rs

Statistički izvještaj- u cjelini i po jedinicama

procjene po opstinama, sredina godine rs

Autor: Stanko Radulović i Vladimir Otašević