Fali novca za tekuće budžetske obaveze
Fond za zaštitu depozita (FZD) kupio je od aprila do septembra državne zapise vrijedne 31,7 miliona eura, čime je Ministarstvu finansija pozajmio novac za finansiranje tekućih obaveza. To su pokazali podaci koje je obradila Mreža za istraživanje organizovanog kriminala i korupcije – LUPA.
Tokom ove godine održano je ukupno sedam aukcija državnih zapisa, od kojih je prva organizovana 13. januara. Tada je prodato 14,9 miliona eura državnih zapisa. S obzirom na to da se radi o aukciji koja je okončana prije nekoliko mjeseci, nema zvaničnih podataka ko je tada kupio akcije i da li je među kupcima bio Fond za zaštitu depozita.
Sledeća aukcija održana je 17. februara i tada je prodato pet miliona državnih zapisa. U istom mjesecu organizovana je i treća aukcija, koja je okončana prodajom 18 miliona eura državnih zapisa. Podataka o kupcima državnih zapisa u drugoj i trećoj aukciji takođe nema. Кrajem aprila Ministarstvo finansija je organizovalo četvrtu aukciju državnih zapisa. S obzirom na to da nije bilo zainteresovanih koji bi kupili državne zapise, pojavio se FZD, koji je, kako aukcija ne bi propala, kupovinom tada svih državnih zapisa pozajmio državi 15 miliona eura.
Interesantno je da je ta aukcija održana nešto više od mjesec nakon što je u Crnoj Gori i zvanično proglašena epidemija koronavirusa. Pozajmljeni novac, uz kamatu, Ministarstvo finansija dužno je da vrati Fondu 29. oktobra, kada je evidentiran datum dospijeća. Naredna, peta aukcija državnih zapisa organizovana je 15. jula. Tada je FZD ponovo otkupio državne zapise u vrijednosti od 14,9 miliona eura, kako bi pomogli državi da izmiri tekuće obaveze.
Mjesec kasnije, 17. avgusta, organizovana je i šesta aukcija, na kojoj se konačno pojavio kupac van državnog sektora – Hipotekarna banka, koja je otkupila 100 odsto državnih zapisa u vrijednosti od pet miliona eura. Istog mjeseca održana je i sedma aukcija, gdje je Hipotekarna banka kupila većinu, odnosno 73,53 odsto državnih zapisa, vrijednih pet miliona eura, dok je FZD otkupio 26,47 odsto ili 1,8 miliona.
(Ilustracija)
U izvještaju o radu FZD iz 2019. godine, u rubrici Investiranje u državne zapise može se vidjeti da Fond može da investira samo 20 odsto novca koji posjeduje. Ipak, investiciona politika Fonda promijenila se drastično u ovoj godini u odnosu na prošlu, što je potvrdio i odgovor koji je dostavljen novinarima.
„Izmjena politike investiranja FZD u ovoj godini u odnosu na prošlu uslovljena je ukupnom situacijom na svjetskom finansijskom tržištu, na kojem se uglavnom ostvaruju negativne kamatne stope, pa je izmjenom politike investiranja procenat sredstava Fonda koja se mogu investirati u hartije od vrijednosti koje je emitovala Crna Gora povećan sa 20 odsto na 40 odsto“, navodi se u odgovoru direktora Fonda, Predraga Markovića.
Prema podacima prikupljenim za ovo istraživanje, negativne kamatne stope na svjetskom (evropskom) finansijskom tržištu prisutne su od 2015. godine, tako da taj razlog ne bi mogao da se veže za uvećanje gornje granice za investiranje u državne zapise.
Kamatne stope
Od kupovine državnih zapisa prihodovali 45.607 eura
Osnovna djelatnost Fonda je ostvarivanje zaštite depozita u bankama i obaveza da pri nastank u zaštićenog s lučaja (stečaj banke) isplati deponentima garantovane depozite, do iznosa utvrđenog zakonom. Fond garantuje isplatu garantovanih depozita do iznosa od 50.000 eura po deponentu, po banci, bez obzira na broj i visinu iznosa koje taj deponent posjeduje kod banke nad kojom je otvoren stečajni postupak.– Ukupno ostvareni prihodi Fonda za 2019. godinu iznose 58.265.629 eura.
Najznačajniju stavku poslovnih prihoda čine pri-hodi po osnovu povraćaja sredstava iz stečajne mase banaka koja je Fond prenio za potrebe isplate garantovanih depozita u 2019. godini – piše u izvještaju o radu te državne institucije. Fond je tokom 2019. godine imao i prihode od investiranja u državne zapise Crne Gore koji su ostvareni u iznosu od 45.607 eura. U dopisu direktora Fonda piše da je ta državna institucija u prvih sedam mjeseci ove godine ostvarila prihode u iznosu od oko 21,8 miliona eura i da trenutno raspolaže sa 84,9 miliona eura.
Predrag Marković
Đukanović imenovao članove upravnog odbora Fonda
Prema zvaničnim podacima, 3. februara ove godine predsjednik države Milo Đukanović imenovao je upravni odbor Fonda za zaštitu depozita.– Upravni odbor ima pet članova. Članove upravnog odbora imenuje predsjednik Crne Gore, s tim što jednog člana imenuje na predlog organa državne uprave nadležnog za poslove finansija, jednog na predlog Centralne banke, jednog na predlog Udruženja banaka Crne Gore, jednog na predlog Privredne komore Crne Gore i jednog na predlog predsjednika Crne Gore – piše na sajtu Fonda za zaštitu depozita. Prema istim podacima, predsjednik upravnog odbora Fonda je Vesko Lekić, dok su članovi Branislava Božović, Dejan Vujačić, Nebojša Đoković i Vlastimir Golubović.
Autori: Bojana Moškov i Vladimir Otašević